[ Pobierz całość w formacie PDF ]
pejskiej; stale jednak stał w opozycji.
150
Gajusz Kasjusz Longinus, epikurejczyk, dowódca floty Pompeju-
sza, żonaty z siostrą Brutusa.
151
15 marca 44 r.
WYDARZENIA ZA CEZARA AUGUSTA
14. Naród rzymski po zabójstwie Cezara i Pompejusza powrócił, jak
się wydawało, do dawnego stanu wolności. I powróciłby naprawdę, gdyby
Pompejusz nie pozostawił dzieci, a Cezar spadkobiercy albo, co od obu
faktów było bardziej zgubne, gdyby nie pozostał przy życiu Antoniusz,
najpierw kolega, a wkrótce potem współubiegający się o władzę po Ce-
zarze, podżegacz i wichrzyciel w następnym okresie. Gdy bowiem Sekstus
starał się odzyskać ojcowiznę, strach zapanował na całym morzu; gdy
Oktawian mścił się za śmierć ojca, znów trzeba było niepokoić Tesalię;
gdy Antoniusz, człowiek o chwiejnym charakterze, już to oburzał się na
Oktawiana, spadkobiercę Cezara, już to z miłości do Kleopatry stał się
nędznym królem, naród rzymski nie mógł znalezć gdzie indziej ratunku,
jak tylko w ucieczce do stanu poddaństwa. Trzeba się jednak cieszyć, że
z uwagi na tak wielki zamęt najwyższa władza spoczęła właśnie w rękach
Cezara Augusta Oktawiana, który swoim rozumem i zręcznością dopro-
wadził do ładu skołatany zewsząd organizm państwowy. W tym zaś or-
ganizmie nie można by bez wątpienia zaprowadzić jedności i zgody, gdyby
nie pokierowała nim wola jednego władcy, który stał się jakby jego du-
szą i rozumem. Za konsulatu Marka Antoniusza i Publiusza Dolabelli152,
gdy już Fortuna przekazywała władzę nad imperium rzymskim w ręce
Cezara, często powstawały w państwie różnego rodzaju zamieszki. I jak
zwykle podczas rocznego obrotu nieba poruszenie gwiazd wywołuje
grzmoty, a zmiany ich położenia objawiają się w burzach, tak wtedy przy
zmianie rzymskiej władzy, to znaczy władzy całego rodzaju ludzkiego,
zadrżał w posadach cały organizm państwowy wstrząsany wszelkimi kry-
zysami: w postaci wojen domowych i zewnętrznych, niewolniczych, lądo-
wych i morskich.
WOJNA MUTYCSKA
15. Pierwszym powodem nowych zamieszek wewnętrznych był testa-
ment Cezara. Drugi spadkobierca, Antoniusz, z wściekłości, że ponad nie-
go wyniesiono Oktawiana, rozpętał wojnę na śmierć i życie, aby unie-
ważnić adopcję tak dzielnego młodzieńca. Widział w nim bowiem jedynie
osiemnastoletniego chłopca, łatwo dającego się ponieść niesprawiedliwo-
ści, podczas gdy sobie przypisywał szczególne znaczenie jako współucze-
stnik w wojnach Cezara. Podstępnie więc rozdzierał dziedzictwo Cezara,
rzucał na Oktawiana obelgi, wszelkimi sposobami przeszkadzał jego adop-
cji do rodu julijskiego, a w końcu jawnie sposobił się do walki, aby
zgnieść młodzieńca. Po zorganizowaniu wojska przystąpił do oblężenia
152
w r. 44.
Decymusa Brutusa, który w Galii Przedalpejskiej stawiał opór jego ma-
newrom. Tymczasem Cezar Oktawian zyskiwał przychylność młodym wie-
kiem, doznaną krzywdą i blaskiem imienia, jakie przybrał; zaciągnął pod
broń weteranów i jako człowiek prywatny któż mógłby w to uwie-
rzyć ? zaatakował konsula, uwolnił Brutusa oblężonego w Mutynie
153
i wyparł Antoniusza z obozu . Wtedy też dał poznać swoje męstwo, gdyż
ranny i zbroczony krwią przyniósł do obozu na swych ramionach orła
legionowego, którego przekazał mu umierający chorąży.
WOJNA PERUZYCSKA
16. Drugą wojnę wywołał podział ziemi, którą Cezar Oktawian dał ja-
ko należny żołd weteranom swego ojca. Zawsze w różnych okolicznościach
154
podsycała złe skłonności Antoniusza żona Fulwia, kobieta z mieczem
przy boku, odznaczająca się męską odwagą. Dlatego Antoniusz podbu-
rzył wypędzonych z ziemi kolonów i znów doszło do wojny. Cezar Okta-
wian już nie na skutek głosów poszczególnych ludzi, ale na mocy uchwały
całego senatu, który uznał Antoniusza za wroga ojczyzny, uderzył na
niego, zamknął w murach Peruzji i zmusił przykrym głodem towarzy-
szącym wszelkiej nędzy do całkowitej kapitulacjil55.
TRIUMWIRAT
Gdy już sam Antoniusz stanowił poważne zagrożenie dla pokoju i rze-
156
czypospolitej, przyłączył się jeszcze do niego Lepidus niby płomień
do ognia. Cóż można zdziałać przeciw dwom konsulom, dwom wojskom ?
Trzeba było wejść w poczet członków zbrodniczego przymierza. Pragnie-
nia ich wszystkich były odmienne, tak jak odmienne mieli charaktery.
Lepidusa nakłaniała do przymierza żądza bogactw, które spodziewał się
zdobyć w zamieszkach rzeczypospolitej, Antoniusza pchała chęć zemsty
na tych, którzy uznali go za wroga ojczyzny, Oktawiana pobudzał fakt,
że dotąd nie pomszczono śmierci ojca a Kasjusz i Brutus żyli nadal jako
zniewaga dla jego cieniów. W imię tego niby przymierza trzej wodzowie
zawierają pokój 157. W widłach rzek między Peruzją a Bononią 158 podają
153
W 43 r.
154
Nie chodzi tu o triumwira, jak to może sugerować tekst, ale o jego brata
Lucjusza; Fulwia była żoną triumwira.
155
Wojna wybuchła pod koniec 41 r., a zakończyła się wiosną 40 r.
156
Marek Emiliusz Lepłdus, konsul 46 r., namiestnik Galii Narboń-
skiej w 44 r., jako triumwir otrzymał w r. 43 prowincję Afrykę.
157
Jesień 43 r.
158
Chodzi tu o widły rzek Lawinus i Renus koło Bononii. Podanie miasta Pe-
ruzji wydaje się pomyłką autora albo kopisty. Por. Appian, Woj. dom. IV 2; Plu- [ Pobierz całość w formacie PDF ]
zanotowane.pl doc.pisz.pl pdf.pisz.pl ocenkijessi.opx.pl
pejskiej; stale jednak stał w opozycji.
150
Gajusz Kasjusz Longinus, epikurejczyk, dowódca floty Pompeju-
sza, żonaty z siostrą Brutusa.
151
15 marca 44 r.
WYDARZENIA ZA CEZARA AUGUSTA
14. Naród rzymski po zabójstwie Cezara i Pompejusza powrócił, jak
się wydawało, do dawnego stanu wolności. I powróciłby naprawdę, gdyby
Pompejusz nie pozostawił dzieci, a Cezar spadkobiercy albo, co od obu
faktów było bardziej zgubne, gdyby nie pozostał przy życiu Antoniusz,
najpierw kolega, a wkrótce potem współubiegający się o władzę po Ce-
zarze, podżegacz i wichrzyciel w następnym okresie. Gdy bowiem Sekstus
starał się odzyskać ojcowiznę, strach zapanował na całym morzu; gdy
Oktawian mścił się za śmierć ojca, znów trzeba było niepokoić Tesalię;
gdy Antoniusz, człowiek o chwiejnym charakterze, już to oburzał się na
Oktawiana, spadkobiercę Cezara, już to z miłości do Kleopatry stał się
nędznym królem, naród rzymski nie mógł znalezć gdzie indziej ratunku,
jak tylko w ucieczce do stanu poddaństwa. Trzeba się jednak cieszyć, że
z uwagi na tak wielki zamęt najwyższa władza spoczęła właśnie w rękach
Cezara Augusta Oktawiana, który swoim rozumem i zręcznością dopro-
wadził do ładu skołatany zewsząd organizm państwowy. W tym zaś or-
ganizmie nie można by bez wątpienia zaprowadzić jedności i zgody, gdyby
nie pokierowała nim wola jednego władcy, który stał się jakby jego du-
szą i rozumem. Za konsulatu Marka Antoniusza i Publiusza Dolabelli152,
gdy już Fortuna przekazywała władzę nad imperium rzymskim w ręce
Cezara, często powstawały w państwie różnego rodzaju zamieszki. I jak
zwykle podczas rocznego obrotu nieba poruszenie gwiazd wywołuje
grzmoty, a zmiany ich położenia objawiają się w burzach, tak wtedy przy
zmianie rzymskiej władzy, to znaczy władzy całego rodzaju ludzkiego,
zadrżał w posadach cały organizm państwowy wstrząsany wszelkimi kry-
zysami: w postaci wojen domowych i zewnętrznych, niewolniczych, lądo-
wych i morskich.
WOJNA MUTYCSKA
15. Pierwszym powodem nowych zamieszek wewnętrznych był testa-
ment Cezara. Drugi spadkobierca, Antoniusz, z wściekłości, że ponad nie-
go wyniesiono Oktawiana, rozpętał wojnę na śmierć i życie, aby unie-
ważnić adopcję tak dzielnego młodzieńca. Widział w nim bowiem jedynie
osiemnastoletniego chłopca, łatwo dającego się ponieść niesprawiedliwo-
ści, podczas gdy sobie przypisywał szczególne znaczenie jako współucze-
stnik w wojnach Cezara. Podstępnie więc rozdzierał dziedzictwo Cezara,
rzucał na Oktawiana obelgi, wszelkimi sposobami przeszkadzał jego adop-
cji do rodu julijskiego, a w końcu jawnie sposobił się do walki, aby
zgnieść młodzieńca. Po zorganizowaniu wojska przystąpił do oblężenia
152
w r. 44.
Decymusa Brutusa, który w Galii Przedalpejskiej stawiał opór jego ma-
newrom. Tymczasem Cezar Oktawian zyskiwał przychylność młodym wie-
kiem, doznaną krzywdą i blaskiem imienia, jakie przybrał; zaciągnął pod
broń weteranów i jako człowiek prywatny któż mógłby w to uwie-
rzyć ? zaatakował konsula, uwolnił Brutusa oblężonego w Mutynie
153
i wyparł Antoniusza z obozu . Wtedy też dał poznać swoje męstwo, gdyż
ranny i zbroczony krwią przyniósł do obozu na swych ramionach orła
legionowego, którego przekazał mu umierający chorąży.
WOJNA PERUZYCSKA
16. Drugą wojnę wywołał podział ziemi, którą Cezar Oktawian dał ja-
ko należny żołd weteranom swego ojca. Zawsze w różnych okolicznościach
154
podsycała złe skłonności Antoniusza żona Fulwia, kobieta z mieczem
przy boku, odznaczająca się męską odwagą. Dlatego Antoniusz podbu-
rzył wypędzonych z ziemi kolonów i znów doszło do wojny. Cezar Okta-
wian już nie na skutek głosów poszczególnych ludzi, ale na mocy uchwały
całego senatu, który uznał Antoniusza za wroga ojczyzny, uderzył na
niego, zamknął w murach Peruzji i zmusił przykrym głodem towarzy-
szącym wszelkiej nędzy do całkowitej kapitulacjil55.
TRIUMWIRAT
Gdy już sam Antoniusz stanowił poważne zagrożenie dla pokoju i rze-
156
czypospolitej, przyłączył się jeszcze do niego Lepidus niby płomień
do ognia. Cóż można zdziałać przeciw dwom konsulom, dwom wojskom ?
Trzeba było wejść w poczet członków zbrodniczego przymierza. Pragnie-
nia ich wszystkich były odmienne, tak jak odmienne mieli charaktery.
Lepidusa nakłaniała do przymierza żądza bogactw, które spodziewał się
zdobyć w zamieszkach rzeczypospolitej, Antoniusza pchała chęć zemsty
na tych, którzy uznali go za wroga ojczyzny, Oktawiana pobudzał fakt,
że dotąd nie pomszczono śmierci ojca a Kasjusz i Brutus żyli nadal jako
zniewaga dla jego cieniów. W imię tego niby przymierza trzej wodzowie
zawierają pokój 157. W widłach rzek między Peruzją a Bononią 158 podają
153
W 43 r.
154
Nie chodzi tu o triumwira, jak to może sugerować tekst, ale o jego brata
Lucjusza; Fulwia była żoną triumwira.
155
Wojna wybuchła pod koniec 41 r., a zakończyła się wiosną 40 r.
156
Marek Emiliusz Lepłdus, konsul 46 r., namiestnik Galii Narboń-
skiej w 44 r., jako triumwir otrzymał w r. 43 prowincję Afrykę.
157
Jesień 43 r.
158
Chodzi tu o widły rzek Lawinus i Renus koło Bononii. Podanie miasta Pe-
ruzji wydaje się pomyłką autora albo kopisty. Por. Appian, Woj. dom. IV 2; Plu- [ Pobierz całość w formacie PDF ]