JĂłzef Bohdan DziekoĹski SÄdziwoj

[ Pobierz całość w formacie PDF ]

Sniak. Tysi�ce silnych, pot�nych i wytrwa�ych stawa�o z nim do walki, a jak�e niewielu wy-
sz�o z tryumfem!
- Adela jeszcze nie zgin�a dla ciebie, jeSli j� ukochasz prawdziwie, ja wespr� ci�, odzyskasz
j�. JeSli nie t�, to ci dam inny kwiat pe�ny mi�oSci, o jakiej nie masz poj�cia; pó�anio�a, pó�-
dziewic�, z ni� niebo ziemi mie� mo�esz. W kraju twoim tysi�ce dróg otwartych dla dusz
dzia�alnych, nami�tnych jak twoja. Pr�dzej, ni� si� spodziewasz, dojdziesz znaczenia, wie-
czystej s�awy, b�dziesz przytomny braciom, a to wi�cej znaczy ni� kamie� m�drców. Maj�-
tek twój i tak zniszczony, reszty nie rzucaj niebacznie na szal� losu; nie id�c za radami Ro-
gosza mo�esz by� b�ogos�awionym i b�ogos�awi� t� chwil�, w której pos�ucha�eS tej rady.
- Ju� za póxno - odpar� m�ody alchemik.
- Wi�c ci�gle rozumiesz - mówi� Kosmopolita - �e m�droS� jest szcz�Sciem?
- Nie - rzek� S�dziwoj - ale jest wi�cej jak szcz�Scie!
- AbyS poj�� prawa tego Swiata, którego chcesz zosta� mieszka�cem, abyS je rozwa�y�, zosta-
wiam ci trzy dni do namys�u - przep�dx je jedynie zaj�ty tym, �e albo masz wyrzec si� na
zawsze ziemi, albo si� sta� jej ozdob�.
W czasie tej rozmowy chmury zbija�y si� w g�st� mas�, ciemny kir okrywa� niebo; w doli-
nach cisza, a nad g�owami szumia� g�ucho wicher. S�dziwoj milcza�, a w duszy jego powsta-
�o dopiero pow�tpiewanie i obawa, jakby o strat� zbawienia; dreszcz go przej��, zdawa�o mu
si�, �e cie� matki wo�a na niego: - Synu, wró� si� na praw� drog�!
Czarna ju� by�a po�owa nieba, �aden orze� si� nie ukazywa�, naprzeciw nich chmura opar�a
si� na szczycie ska�y, szczyt ten nie tak odleg�y, jak si� przy jasnym niebie wydawa�, ciem-
noS� rozproszy�a z�udzenie. Szelest da� si� s�ysze�, na przeciwn� ska�� przelecia� kruk.
- Patrz - rzek� Kosmopolita - wszystko w naturze, co wype�nia swoje powo�anie, jest m�dre,
potrzebne i konieczne. - Je�eli ten ob�ok spadnie, wszystko, co �yje na tym wzgórzu zatonie
i kruk zawczasu opuszcza gniazdo, aby dla �ar�ocznych swoich piskl�t zbiera� zdobycz. To
nocny rozbójnik i ciemnoS� go wyp�dza, znajduje Spi�ce istoty, wydziobuje im oczy i porzu-
ca, a potem wietrzy Scierwo. A jednak kruk idzie za wy�szym pop�dem: wype�nia tu obowi�z-
ki, których by nikt inny nie pe�ni� - czySci te dzicze. Teraz jest w niepewnoSci, czarne skrzy-
d�a jego ledwo zna� na czarnym ob�oku - polecia� wzd�u� skalistej Sciany. Jedyna �yj�ca isto-
49
ta nie Smie tu siedzie� w gniexdzie. Patrz, jak ten ob�ok pracuje, spada i wznosi si�, jakby
p�uca z ci�koSci� oddychaj�cego cz�owieka; oto opada, opada coraz ni�ej.
Wtem b�ysk z hukiem piorunu! Wierzcho�ek ska�y str�cony i kruk zabity upad� pod nogi w�-
drowców. Niebo otworzy�o si�, rozdarta zas�ona w p�omieniach, ca�a natura wzburzona, w za-
mieszaniu.
- I któ� by teraz - rzek� Kosmopolita grzmi�cym g�osem - pow�tpiewa� o strasznej wielkoSci
Tego, który si� na wiatrach przechodzi i burzom rozkazuje! Któ� by móg� pow�tpiewa�, i�
w ko�czanie jego s� strza�y, które, nim najSmielsze oko szerokoS� w�osa przemierzy, potrafi�
tysi�c Swiatów zburzy� i tysi�c nowych wywieS� z nicoSci! I któ� by Smia� pow�tpiewa�, i�
jedyna w�adza od niego pochodzi!
S�dziwoj odkry� g�ow�, wzniós� oczy do góry i od lat wielu pierwszy raz do duszy jego zawi-
ta�a modlitwa.
50
X. Przepowiednia
Com tylko móg�, czyni�em, aby ich odwróci� od tego zamiaru,
nie chcieli mi wierzy�. Wtedy mimowolnie pokazywa�em im drog�;
lecz zar�czam ci, wszyscy upadli, �aden z nich si� nie wróci�.
Je�eli ci �ycie mi�e, i ty wró� si�.
Tysi�c nocy i jedna
TRZECI NAZNACZONY DZIE� zbli�a� si� ju� do ko�ca, kiedy S�dziwoj, oparty o mur na
przeciwnej stronie ulicy swojego mieszkania, zamySlony wpatrywa� si� w potworne kamien-
ne ozdoby domu Tholdena; zaczyna� dopiero rozumie� symboliczne ich znaczenie. Jakkol-
wiek sta�e by�o jego postanowienie, wzdryga� si� z trwog�, gdy spogl�da� na wejScie do tego
domu otoczone splotami strasznego potworu, na wyraz okropny, szyderczy jego paszczy i na
bolesne spojrzenie ofiar jego.
Kosmopolita tr�ci� go po ramieniu.
- Zbada�em - rzek� Polak - ca�e swoje jestestwo i jedyna ��dza moja jest �y� dla prawdy. Zrze-
kam si� ziemi i wszystkich jej powabów.
- A wi�c niech si� pe�ni twój los, jak przepisano. - W koSciele Panny Marii jest grób Tholde-
na, na jego piersiach znajdziesz kamie� m�drców, obok pargamin, zawieraj�cy tajemnice
przygotowania go.* R�kopismu jednak nie zrozumiesz, dopóki stosownym �yciem umys� twój
nie przeb�dzie lat próby. Kamie� m�drców rozpuszczony nadaje nieSmiertelnoS�; kto jednak
nie przygotuje cia�a stosownym �yciem, kto wroga rodu nie zwalczy, dla tego taki napój jest
gwa�town� trucizn�. A teraz �egnam ci� - po spe�nionych latach próby zobaczemy si� znowu.
- Je�eli w czasie przedsi�wzi�cia bojax� ogarnie ci� i zechcesz zaniecha� zamiaru, tym oto
p�ynem potrzej sobie skronie, reszt� wylej, a widma znikn� - drugi raz nie b�dziesz móg�
wst�powa� w dziedzin� niewidzialnych.
- Gdy w�drówk� rozpoczniesz, ja b�d� ju� daleko. A teraz widz� oto nad Bazyle� unosi si�
anio� zniszczenia, krew i morowa zaraza! A ten wspania�y koSció�, w którym ostatni grób
poruszysz, ogie� wybawi od zniewagi.
Mistrz oddali� si�, a m�odzieniec po chwili dumania rozbi� kryszta�ow� flaszeczk� o kamien-
ne rzexby domu. Ostatni sposób ratunku i cofni�cia si� sam od siebie oddala�.
- JeSli odwaga ma mnie opuSci� - wyrzek� - to lepiej upaS�, jak si� wraca�!
_______________________________________
* Nierzadkie by�o podanie pomi�dzy alchemikami, i� wielu adeptów, tajemnic� swoj� unosz�c do grobu, razem ze sob�
chowa� kazali najdro�sze r�kopisma, a czasem i kamie� m�drców.
Jedn� z g�oSniejszych tego rodzaju powiastek rozpuSci� na dworze cesarza Rudolfa II niejaki, okrzyczany w swoim czasie,
Edward Kelley. W�aSciwie on zwa� si� Talbot, urodzi� si� w Worchester r. 1555 i �y� jako notariusz w Lankaster, gdzie prze-
konany [tj. zas�dzony w procesie s�dowym] o fa�szowanie papierów publicznych z oberzni�tymi uszami wyp�dzony zosta�.
51
W czasie swoich w�drówek (opowiada sam) wst�pi� Sród gór do karczmy, gdzie znalaz� przypadkiem stary, na pargaminie
pisany, r�kopism. Na pierwszy rzut oka pozna�, i� r�kopism ten jest traktatem alchemicznym.
Na zapytanie sk�d by ów pargamin pochodzi�, gospodarz odpowiedzia� mu, i� znaleziony zosta� w grobowcu pewnego bi-
skupa. Mia�o by� bowiem w tamtych stronach podanie, i� biskup ów, nadzwyczajnie bogaty, skarby swoje wraz ze sob�
pochowa� kaza�. Dopóki Anglia by�a katolicka, szanowa�a grób Swi�tego, po uko�czonej jednak reformacji, za królowej
El�biety, przetrz�Sni�to koScio�y, klasztory i pomi�dzy innymi grób owego biskupa; zamiast jednak spodziewanych skarbów,
znaleziono r�kopism i dwie kule ze s�oniowej koSci. Wszystko to gospodarz karczmy za par� kielichów rzexwi�cego napoju
naby� z �atwoSci�. Skoro kule koSciane rozbi�, znalaz� w jednej czerwony, w drugiej bia�y proszek. Kelley, nic wydaj�c si�
wcale z wiadomoSci� rzeczy, nabywa od nieSwiadomego gospodarza r�kopism i proszki za lich� bardzo cen� i dopiero na
dworze cesarza Rudolfa objawi� sw� tajemnic�, �e posiada kamie� m�drców i sposób jego przygotowania. W istocie nieje-
den zar�cza, mi�dzy tymi ludzie znaj�cy si� na rzeczy i sumienni Swiadkowie. i� widzieli, jak uszlachetnia� merkuriusz, o�ów
i cyn� na z�oto je zamieniaj�c.
52
XI. Grób
S�o�ce si� obróci w ciemnoSci a ksi�yc w krew, przedtem
nim przyjdzie dzie� Pa�ski wielki i jawny.
Dzieje Apostol. Sw. �ukasza, r. II, w. 20
NIESZPORY SI� SKO�CZY�Y, garstka wiernych opuszcza�a podwoje koScio�a Panny Ma-
rii, brzask wieczorny zaledwo ju� z wysokich okien oSwieca� posadzk�. Kiedy wszyscy wy-
chodzili, S�dziwoj wszed� do Swi�tyni. S�u��cy, starzec koScielny, gasi� Swiat�a i powoli opóx-
nione stare kobiety mrucz�c ostatnie pacierze i �egnaj�c si� chwiej�cym krokiem oddala�y si�.
Na Srodku koScio�a wzniesiony by� katafalk okryty czarnym suknem, na którym b�yszcza� sre- [ Pobierz całość w formacie PDF ]

Menu